Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 4 - Bài: Dấu ngoặc kép - Năm học 2009-2010

Chµo Mõng Quý ThÇy C« 
vÒ dù giê th¨m líp h«m nay 
Kiểm tra bài cũ 
Thứ năm ngày 15 tháng 10 năm 2009 
- Nêu tác dụng của dấu hai chấm ? 
* Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước . 
* Khi báo hiệu lời nói của nhân vật , dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch đầu dòng . 
Luyện từ và câu 
LUYỆN TỪ VÀ CÂU 
DÊu ngoÆc kÐp 
Thứ năm ngày 15 tháng 10 năm 2009 
I- Nhận xét : 
1- Những từ ngữ và câu đặt trong dấu ngoặc kép dưới đây là lời của ai ? 
 Nêu tác dụng của dấu ngoặc kép : 
	 Bác tự cho mình là “ Người lính vâng lệnh quốc dân ra mặt trận ”, là “ Đầy tớ trung thành của nhân dân ”. Ở Bác lòng yêu mến nhân dân đã trở thành một sự say mê mãnh liệt . Bác nói : ‘‘ Tôi chỉ có một sự ham muốn , ham muốn tột bậc , là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập , dân ta được hoàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn , áo mặc , ai cũng được học hành .” 	 Theo Trường Chinh 
* Nh ững từ ngữ và câu nào được đặt trong dấu ngoặc kép ? 
T ừ ngữ : ’’ Người lính vâng lệnh quốc dân ra mặt trận ”, ’’ Đầy tớ trung thành của nhân dân ”. 
Câu : ’’ Tôi chỉ có một sự ham muốn , ham muốn tột bậc , là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập , dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn , áo mặc , ai cũng được học hành .’’ 
* Nh ững từ ngữ và câu đó là lời của ai ? 
Đáp án : 
 Lời của Bác Hồ 
Nêu tác dụng của 
 dấu ngoặc kép ? 
Đáp án : 
Dấu ngoặc kép dùng để đánh 
 dấu chỗ trích dẫn lời nói 
trực tiếp của nhân vật . 
	 Nhận xét : Bác tự cho mình là ’’ Người lính vâng lệnh quốc dân ra mặt trận ”, là ’’ Đầy tớ trung thành của nhân dân ”. Ở Bác lòng yêu mến nhân dân đã trở thành một sự say mê mãnh liệt . Bác nói : ” Tôi chỉ có một sự ham muốn , ham muốn tột bậc , là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập , dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn , áo mặc , ai cũng được học hành .” 	 Theo Trường Chinh 
2- Trong đoạn văn trên , khi nào dấu ngoặc kép được dùng độc lập ? Khi nào dấu ngoặc kép được dùng phối hợp với dấu hai chấm ? 
Đáp án : 
- Dấu ngoặc kép được dùng độc lập khi dẫn lời trực tiếp chỉ là một từ hay cụm từ . 
- Dấu ngoặc kép được dùng phối hợp với dấu 2 chấm khi lời dẫn trực tiếp là một câu trọn vẹn hay một đoạn văn . 
Ví dụ : 
- ’’ Người lính vâng lệnh quốc dân ra mặt trận ”, “ Đầy tớ trung thành của nhân dân ”. 
- ’’ Tôi chỉ có một sự ham muốn , ham muốn tột bậc , là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập , dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn , áo mặc , ai cũng được học hành .” 
Đáp án : 
Khi lời nói trực tiếp 
là một câu trọn vẹn 
hay một đoạn văn thì 
trước dấu ngoặc kép 
ta thường phải thêm 
dấu hai chấm . 
Câu hỏi : 
- Khi nào dấu ngoặc kép được dùng phối hợp với dấu hai chấm ? 
3/ Trong khổ thơ sau , từ lầu được dùng với ý nghĩa gì ? Dấu ngoặc kép trong trường hợp này được dùng làm gì ? 
	 Có bạn tắc kè hoa 
	 Xây ’’ lầu ” trên cây đa 
	 Rét , chơi trò đi trốn 
	 Đợi ấm trời mới ra . 
	 Phạm Đình Ân 
Câu hỏi : - Tắc kè hoa có xây được 
Lầu theo nghĩa trên không ? 
Đáp án : - Tắc kè xây tổ trên cây , tổ tắc kè nhỏ bé , không phải là cái lầu của con người . 
C âu hỏi : 
	 Từ lầu trong khổ thơ được dùng 	 với nghĩa gì ? 
Đáp án : 
	 Đề cao giá trị của cái tổ đó . 
C âu hỏi : 
	 Dấu ngoặc kép trong trường hợp này được dùng làm gì ? 
Đáp án : 
	 Dấu ngoặc kép trong trường hợp này được dùng để đánh dấu từ lầu là từ được dùng với ý nghĩa đặc biệt . 
Câu hỏi : Nêu tác dụng , cách dùng dấu ngoặc kép ? 
1/Dấu ngoặc kép thường được dùng để dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc của người nào đó . 
	 Nếu lời nói trực tiếp là một câu trọn vẹn hay một đoạn văn thì trước dấu ngoặc kép ta thường phải thêm dấu hai chấm . 
2/ Dấu ngoặc kép còn được dùng để đánh dấu những từ ngữ được dùng với ý nghĩa đặc biệt . 
Thø n¨m ngµy 15 th¸ng 10 n¨m 2009 
LUYỆN TỪ VÀ CÂU : 
DÊu ngoÆc kÐp 
II- Ghi nhớ : 
1- Dấu ngoặc kép thường được dùng để dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc của người nào đó . 
	 Nếu lời nói trực tiếp là một câu trọn vẹn hay một đoạn văn thì trước dấu ngoặc kép ta thường phải thêm dấu hai chấm . 
2- Dấu ngoặc kép còn được dùng để đánh dấu những từ ngữ được dùng với ý nghĩa đặc biệt . 
Thø n¨m ngµy 15 th¸ng 10 n¨m 2009 
LUYỆN TỪ VÀ CÂU : 
DÊu ngoÆc kÐp 
III- Luyện tập : 
Bài tập 1 : Tìm lời nói trực tiếp trong đoạn văn sau : 
	 Có lần , cô giáo ra cho chúng tôi một đề văn ở lớp : ’’ Em đã làm gì để giúp đỡ mẹ ?” 
	 Tôi loay hoay mất một lúc , rồi cầm bút và bắt đầu viết : ’’ Em đã nhiều lần giúp đỡ mẹ . Em quét nhà và rửa bát đĩa . Đôi khi , em giặt khăn mùi soa .” 
  Có lần , cô giáo ra cho chúng tôi một đề văn ở lớp : ’’ Em đã làm gì để giúp đỡ mẹ ? ” 
	 Tôi loay hoay mất một lúc , rồi cầm bút và bắt đầu viết : ’’ Em đã nhiều lần giúp đỡ mẹ . Em quét nhà và rửa bát đĩa . Đôi khi , em giặt khăn mùi soa . ” 
Bài tập 2: 
	 Có thể đặt những lời nói trực tiếp trong đoạn văn ở bài tập 1 xuống dòng , sau dấu gạch ngang đầu dòng không ? Vì sao ? 
Hoạt động nhóm 
	 Nhiệm vụ : 
	 Th ảo luận theo nhóm bàn , bầu nhóm trưởng , thư ký , trả lời câu hỏi : 
Đáp án : 
	 Đề bài của cô giáo và các câu văn của bạn học sinh không phải dạng đối thoại trùc tiếp , do đó không thể viết xuống dòng , đặt sau dấu gạch đầu dòng . 
Bài tập 3: 
	 Em đặt dấu ngoặc kép vào chỗ nào trong các câu sau ? 
a- Cả bầy ong cùng nhau xây tổ . Con nào con nấy hết sức tiết kiệm vôi vữa . 
b- Trạng Quỳnh thấy có người dâng vua một mâm đào gọi là đào trường thọ thì thản nhiên lấy một quả mà ăn . Vua giận , ra lệnh chém đầu Quỳnh . Quỳnh bèn tâu : 
- Tâu bệ hạ , thần thấy quả đào gọi là trường thọ mới lấy ăn , tưởng ăn vào thì được sống lâu thờ vua . Không ngờ , nuốt chưa khỏi miệng mà chết đã đến cổ . Vậy nên , xin đức vua đổi tên quả ấy là đoản thọ và trị tội kẻ xu nịnh dâng đào . 
	 Vua nghe vậy bật cười , tha tội cho Trạng Quỳnh . 
“ 
“ 
“ 
“ 
” 
” 
” 
” 
	 Câu hỏi 1: 
	 Đọc đoạn văn sau :  Ông kể lại câu chuyện và buồn rầu bảo : ” Nếu không có trứng gà trống , chắc ông phải chết ”. Đứa cháu suy nghĩ một lát rồi nói : ’’ Ông đừng lo, cháu đã có cách . Đến ngày phải nộp trứng , ông cứ cho cháu đi cùng .” 
	- Dấu ngoặc kép trong đoạn văn trên được dùng trong trường hợp nào ? Chọn câu trả lời đúng nhất : 
	A. Dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật . 
	B. Đánh dấu những từ ngữ được dùng với ý nghĩa đặc biệt . 
	C. Cả hai ý A và B. 
	 Đáp án : A 
Câu hỏi 3: 
Bạch Thái Bưởi được người đương thời gọi là ông vua tàu thuỷ . 
Hoa biết trong câu này có từ dùng với ý nghĩa đặc biệt nhưng chưa biết nên đặt dấu ngoặc kép vào chỗ nào ? Hãy tìm giúp bạn : 
A. ” Bạch Thái Bưởi ” 
B. ” Ông vua tàu thuỷ ” 
C. ” Người đương thời ” 
Đáp án : B 
Thiết kế Bài giảng & kỹ thuật vi tính 
Thầy Nguyễn Văn Thái 
Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lương Thế Vinh 
Thực hiện tiết dạy 
Cô : Dương Thị Hương 
GV lớp 4A Trường TH Lương Thế Vinh 
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY, CÔ GIÁO, HỌC SINH ĐÃ GIÚP CHÚNG TÔI HOÀN THÀNH BÀI GIẢNG NÀY 
XIN CHÀO VÀ HẸN GẶP LẠI 
Thực hiện tiết dạy 
 Hoµng Xu©n Xinh 
Gi¸o viªn Tr­êng TiÓu häc Nam Tr¹ch 
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY, CÔ GIÁO, HỌC SINH LỚP 4A ĐÃ GIÚP CHÚNG TÔI HOÀN THÀNH BÀI GIẢNG NÀY 
xin chµo vµ hÑn gÆp l¹i