Bài giảng Sinh học Lớp 8 - Bài 43-45: Giới thiệu chung về hệ thần kinh, dây thần kinh tủy - Nguyễn Thị Hồng Xoan

THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN 
Bài 43+ 45: 
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ HỆ THẦN KINH, DÂY THẦN KINH TỦY 
GV: Nguyễn Thị Hồng Xoan 
Mắt nhìn về phía trước, tai nghe, chân đạp, tay điều khiểnđó là do sự phối hợp hoạt động của các cơ quan của cơ thể 
Khi chạy xe đạp thì mọi hoạt động của cơ thể diễn ra như thế nào? 
I. N ơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
Tế bào thần kinh đệm 
BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
Tế bào thần kinh 
(nơron) 
Hộp sọ 
Não 
Tủy sống 
Cột sống 
Bộ phận trung ương 
Dây thần kinh tủy 
Dây thần kinh não 
Hạch thần kinh 
Bộ phận ngoại biên 
1 
2 
 3 
 4 
 5 
BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
I. N ơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
II.Các bộ phận của hệ thần kinh 
 Dựa v à o h ì nh 43-2, điền c á c cụm từ sau: não, tuỷ sống, b ó sợi cảm gi á c v à b ó sợi vận động v à o chỗ trống th í ch hợp : 
 Hệ thần kinh bao gồm bộ phận trung ương v à bộ phận ngoại biên. 
- Bộ phận trung ương c ó não v à tuỷ sống được bảo vệ trong c á c khoang xương v à m à ng não tuỷ: hộp sọ chứa  ;  . nằm trong ống xương sống. 
- Nằm ngo à i trung ương kinh thần l à bộ phận ngoại biên, c ó c á c dây thần kinh do c á c  .......... v à  .. tạo nên. Thuộc bộ phận ngoại biên còn c ó c á c hạch thần kinh. 
não 
tủy sống 
b ó sợi cảm gi á c 
b ó sợi vận động 
1. Cấu tạo 
II.Các bộ phận của hệ thần kinh 
BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
I. N ơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
 Hệ thần kinh gồm 
Bộ phận 
trung ương 
Não bộ 
tủy sống 
Bộ phận 
ngoại biên 
các dây 
thần kinh 
các hạch 
 thần kinh 
Hệ thần kinh gồm: 
- Bộ phận trung ương : Gồm não bộ và tủy sống. 
- Bộ phận ngoại biên : Gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh. 
1. Cấu tạo 
II.C ác bộ phận của hệ thần kinh 
BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
Dựa vào chức năng 
được chia thành 
Hệ TK vận động : 
( cơ xương ) : điều khiển 
 các cơ vân, cơ xương là 
hoạt động có ý thức 
Hệ TK sinh dưỡng : 
Điều hoà cơ quan sinh 
dưỡng và cơ quan sinh 
sản; là hoạt động không 
có ý thức 
Hệ thần kinh gồm: 
- Bộ phận trung ương : Gồm não bộ và tủy sống. 
- Bộ phận ngoại biên : Gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh. 
1. Cấu tạo 
II.C ác bộ phận của hệ thần kinh 
BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
Hệ TK vận động ( cơ xương) : điều khiển các cơ vân, cơ xương là hoạt động có ý thức. 
Hệ TK sinh dưỡng: Điều hoà cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản; là hoạt động không có ý thức 
1. Cấu tạo 
II.C ác bộ phận của hệ thần kinh 
2. Chức năng 
BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
-Vị trí của dây thần kinh tuỷ? 
Tuỷ sống 
Đốt sống cổ I 
Đốt sống thắt lưng II 
Đốt sống cổ I 
Đốt sống cụt cuối 
Dây thần kinh tuỷ 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
Đĩa đệm đốt sống 
Dây thần kinh tủy 
Tủy sống 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
Rễ sau 
Da 
Cơ 
Các rễ tủy và dây thần kinh tủy 
Rễ trước 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ . 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy 
- Sợi hướng tâm 
- Sợi ly tâm 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi thần kinh hướng tâm 
+ Rễ trước (rễ vận động):G ồm các bó sợi thần kinh ly tâm 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
1. Cấu tạo dây thần kinh tủy 
 Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt (khe giữa hai đốt sống liên tiếp) nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
1. Cấu tạo dây thần kinh tủy: 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi hướng tâm. 
+ Rễ trước (rễ vận động): G ồm các bó sợi ly tâm. 
- Các rễ tủy đi qua khe giữa hai đốt sống liên tiếp nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
Thí nghiệm 1 
Điều kiện thí nghiệm 
Kết quả thí nghiệm 
Kích thích bằng HCl 1% chi sau bên phải 
Rễ trước bên phải bị cắt 
Chân sau bên phải không co, nhưng co chân trái và hai chi trước 
	 Từ kết quả thí nghiêm 1, em có thể rút ra được kết luận gì về chức năng của rễ trước ? 
	Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương ra cơ quan phản ứng. 
Rễ sau 
Rễ trước 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
1. Cấu tạo dây thần kinh tủy 
2. Chức năng của dây thần kinh tủy 
- Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương ra cơ quan phản ứng. 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
1. Cấu tạo dây thần kinh tủy 
2. Chức năng của dây thần kinh tủy 
Thí nghiệm 2 
Điều kiện thí nghiệm 
Kết quả thí nghiệm 
Kích thích bằng HCl 1% chi sau bên trái 
Rễ sau bên trái bị cắt 
Không chi nào co cả 
	 Từ thí nghiệm 2: em có thể rút ra kết luận gì về chức năng của rễ sau ? 
	 Rễ sau dẫn truyền xung cảm giác từ cơ quan thụ cảm đến trung ương thần kinh. 
Rễ sau 
Rễ trước 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
2. Chức năng của dây thần kinh tủy 
	 - Rễ sau dẫn truyền xung cảm giác từ cơ quan thụ cảm đến trung ương thần kinh. 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương ra cơ quan phản ứng. 
1. Cấu tạo dây thần kinh tủy 
2. Chức năng của dây thần kinh tủy 
- Tại sao nói dây thần kinh tủy là dây pha? 
=> Vì dây thần kinh tủy bao gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động được liên hệ với tủy sống qua rễ sau và rễ trước. Rễ sau là rễ cảm giác, rễ trước là rễ vận động. 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
DÂY THẦN KINH TỦY 
CẤU TẠO 
CHỨC NĂNG 
Rễ trước (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm. 
Rễ sau (rễ cảm giác) gồm các bó sợi hướng tâm. 
Dẫn truyền các xung thần kinh cảm giác từ thụ quan về trung ương 
Dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
Trên một con ếch đã mổ để nghiên cứu rễ tủy, em Quang vô ý thúc mũi kéo làm đứt một số rễ. Bằng cắt nào em có thể phát hiện được rễ nào còn, rễ nào mất? 
Gợi ý: 
	Kích thích mạnh lần lượt vào các chi: 
+ Nếu không gây co chi nào => Rễ sau (rễ cảm giác) chi đó bị đứt. 
+ Nếu chi nào co => Rễ trước (rễ vận động) vẫn còn. 
+ Nếu chi đó không co, các chi khác co => Rễ trước (Rễ vận động) của chi đó đứt. 
KIỂM TRA –ĐÁNH GIÁ 
BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
Sợi hướng tâm 
Rễ sau 
Sợi li tâm 
Lỗ tủy 
Rễ trước 
Dây Thần kinh tủy 
H ướng dẫn về nhà : 
 Học bài trong vở, trả lời các câu hỏi cuối bài. 
 Xem trước bài 46: Trụ não, tiểu não, não trung gian- b ài bán cầu não 
 Sưu tầm một số tư liệu có liên quan đến não bộ