Đề thi chọn học sinh giỏi tỉnh môn Ngữ văn lớp 9 THCS - Năm học 2011-2012 - Sở GD&ĐT Thanh Hóa (Kèm hướng dẫn chấm)

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THANH HÓA
Số báo danh
...............
.
........................
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH
Năm học: 2011-2012
Môn thi: NGỮ VĂN
Lớp 9 THCS
Ngày thi: 23 tháng 3 năm 2012
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Đề này có 01 trang, gồm 04 câu.
Câu I (6.0 điểm)
Mỗi ngày ta chọn một niềm vui
Chọn những bông hoa và những nụ cười
 (Mỗi ngày một niềm vui - Trịnh Công Sơn)
 Từ nội dung trên, viết một bài luận với chủ đề: Niềm vui trong cuộc sống.
Câu II (2.0 điểm)
 Toàn bộ bài thơ Sang thu (Hữu Thỉnh) chỉ có một dấu câu duy nhất là dấu chấm ở cuối câu kết. Chỉ ra dụng ý của tác giả trong cách đặt dấu câu như vậy.
Câu III (4.0 điểm)
 Giá trị của biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ sau:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
 (Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận)
Câu IV (8.0 điểm)
 Trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa, nhà văn Nguyễn Thành Long đã để cho ông hoạ sĩ nghĩ về anh thanh niên như sau:
 Người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quá. Với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh. Và về những điều anh suy nghĩ trong cái vắng vẻ vòi vọi hai nghìn sáu trăm mét trên mặt biển, cuồn cuộn tuôn ra khi gặp người. Những điều suy nghĩ đúng đắn bao giờ cũng có những vang âm, khơi gợi bao điều suy nghĩ khác trong óc người khác, có sẵn mà chưa rõ hay chưa được đúng.
 (Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long)
 Nêu rõ những điều anh suy nghĩ và những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh trong truyện ngắn.
..HẾT.
· Thí sinh không sử dụng tài liệu.
	· Giám thị không giải thích gì thêm.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THANH HÓA
KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH
Năm học: 2011-2012
HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN NGỮ VĂN
(Đề chính thức)
Lớp 9 THCS
Ngày thi: 23 tháng 3 năm 2012
(Hướng dẫn gồm 03 trang)
CÂU
NỘI DUNG
ĐIỂM
I
Viết một bài luận với chủ đề: Niềm vui trong cuộc sống
6.0 điểm
Yêu cầu về kĩ năng trình bày 
 Đảm bảo một văn bản nghị luận xã hội có bố cục rõ ràng, hợp lí, tổ chức sắp xếp ý một cách lôgic, chặt chẽ, hành văn trôi chảy, mạch lạc, chữ viết rõ ràng, cẩn thận, không có quá 3 lỗi dùng từ, diễn đạt
0.5
Yêu cầu về kiến thức ( 5.5 điểm)
1. Giải thích nội dung ca từ ( 1.5 điểm)
Cuộc sống là sự đan xen giữa những niềm vui và nỗi buồn, hạnh phúc và đau khổ. Con người cần phải biết chọn lựa thái độ sống và chịu trách nhiệm về sự lựa chọn của mình.
0.75
 Sự lựa chọn niềm vui là một phương châm sống. Niềm vui có thể đơn giản chỉ là việc ngắm nhìn một bông hoa đẹp, đón nhận nụ cười của người khácĐó là niềm vui bình dị trước cuộc đời mà chỉ những tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, những tấm lòng nhân hậu, bao dung mới có thể cảm nhận được.
0.75
2. Suy nghĩ về niềm vui trong cuộc sống (3.0 điểm)
 Niềm vui là những điều mang lại cảm xúc vui vẻ, hạnh phúc, hân hoan, sung sướng cho con người trong cuộc sống. 
1.0
Niềm vui không hẳn là những điều to tát, lớn lao mà có thể chỉ là những điều nhỏ bé, giản dị, quen thuộc. 
1.0
Biết trân trọng những hạnh phúc bé nhỏ, trọn vẹn với niềm vui giản dị là chúng ta đã biết sống một cách ý nghĩa. Đó là bài học sâu sắc và thấm thía về cách sống cho mỗi người.
1.0
3. Liên hệ bản thân 
- Cần biết phát hiện, trân trọng, những niềm vui giản dị, đời thường trong cuộc sống, đó là cơ sở cho những niềm hạnh phúc lớn lao.
- Phải luôn học tập, rèn luyện để hoàn thiện bản thân, có thái độ sống tích cực và đúng đắn. 
1.0
II
Dụng ý của tác giả trong cách đặt dấu câu ở bài Sang thu
2.0 điểm
1. Thể hiện sự tiếp nối liền mạch trong chuyển biến của cảnh vật lúc thu về, từ mơ hồ đến rõ nét, từ phạm vi hẹp đến rộng. 
1.0
2. Thể hiện sự liền mạch trong cảm xúc của con người từ ngỡ ngàng, ngạc nhiên đến đắm say, suy tư trước biến chuyển nhẹ nhàng của cảnh vật.
1.0
III
Giá trị của biện pháp tu từ 
4.0 điểm
 Xác định biện pháp tu từ (1.0 điểm)
 Biện pháp tu từ so sánh: Mặt trời - hòn lửa 
0.5
 Biện pháp tu từ nhân hoá: Sóng cài then; đêm sập cửa 
0.5
Giá trị của biện pháp tu từ (3.0 điểm)
Nghĩa gợi tả: Miêu tả cảnh biển cả trước hoàng hôn.
1.0
Nghĩa gợi cảm (2.0 điểm)
Thiên nhiên như cũng có linh hồn, trạng thái xúc cảm với những hành động cụ thể (cài then, sập cửa)
1.0
Gợi cho người đọc những liên tưởng, cảm nhận phong phú, sống động về thiên nhiên, vũ trụ -> tăng sức biểu cảm cho câu thơ.
1.0
IV
Những điều anh suy nghĩ và những điều làm cho người ta suy nghĩ 
về anh trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
8.0 điểm
Yêu cầu về kĩ năng trình bày : 
 Đảm bảo một văn bản nghị luận có bố cục rõ ràng, hợp lí, tổ chức sắp xếp ý một cách lôgic, chặt chẽ, hành văn trôi chảy, mạch lạc, chữ viết rõ ràng, cẩn thận, không có quá 3 lỗi về chính tả, dùng từ, diễn đạt
0.5
Yêu cầu về kiến thức (7.5 điểm)
1. Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, đoạn trích 
Nguyễn Thành Long (1925 – 1991) là cây bút chuyên về truyện ngắn và kí. Truyện của ông thường có khuynh hướng ca ngợi tình yêu Tổ quốc, nhân dân. Lặng lẽ Sa Pa được viết vào mùa hè 1970 trong chuyến đi Lào Cai, in trong tập Giữa trong xanh (1971). Với chất thơ nhẹ nhàng, trầm lắng, thiết tha, Lặng lẽ Sa Pa ca ngợi những con người sống giữa non xanh lặng lẽ nhưng vô cùng sôi nổi, hết lòng vì Tổ quốc thân yêu . 
0.5
2. Những điều anh suy nghĩ (3.5 điểm) 
Anh suy nghĩ về hoàn cảnh làm việc, công việc mình làm: (Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được; công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất). Anh đã vượt lên hoàn cảnh bằng những suy nghĩ rất đẹp, giản dị mà sâu sắc về công việc, về cuộc sống. Anh thấy được ý nghĩa cao quý trong công việc thầm lặng của mình.
1.0
Anh thực sự cảm thấy hạnh phúc khi biết những việc mình làm đã góp một phần nhỏ giúp cho không quân bắn rơi máy bay Mĩ (từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc). Điều này giúp anh hiểu được ý nghĩa lớn lao của cuộc cuộc sống.
1.0
Anh suy nghĩ về những con người đang sống xung quanh anh: ông kĩ sư nông nghiệp cần mẫn ngày này qua ngày khác thụ phấn cho hàng vạn cây su hào với mong ước để củ su hào nhân dân toàn miền Bắc nước ta ăn được to hơn, ngọt hơn trước; anh cán bộ nghiên cứu sét mười một năm không một ngày xa cơ quan để quyết tâm hoàn thành cho được bản đồ sét. Đó là những con người làm cho anh thanh niên thấy cuộc đời đẹp quá. Và anh mơ ước được làm việc trên trạm đỉnh Phan xi phăng, nơi lí tưởng để làm công việc khí tượng.
1.0
-> Qua những suy nghĩ của anh thanh niên, nhà văn đã ca ngợi và khẳng định vẻ đẹp của con người lao động, của lí tưởng sống dựng xây Tổ quốc.
0.5
3. Những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh ( 2.5 điểm) 
Với ông hoạ sĩ già: anh đã làm cho ông xúc động mạnh, khiến ông đi hết ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác và làm cho trái tim mệt mỏi của ông trở nên khao khát, yêu thêm cuộc sống. Ông quyết định quay trở lại nơi này để hoàn thành bức vẽ chân dung anh.
1.0
Với cô kĩ sư trẻ: Anh đã làm cho cô cảm động và bị cuốn hút ngay từ giây phút đầu tiên gặp, làm cho cô hiểu thêm cuộc sống một mình dũng cảm tuyệt đẹp của anh, hiểu thêm cái thế giới những con người như anh. Anh đã giúp cô nhìn nhận lại bản thân mình, giúp cô yên tâm hơn về quyết định của mình, và trên tất cả là những háo hức và mơ mộng mà anh đã trao cho cô. Cô gái chia tay anh bằng một ấn tượng hàm ơn khó tả.
1.0
-> Qua những suy nghĩ của các nhân vật ông hoạ sĩ, cô kĩ sư, nhà văn nhấn mạnh ý nghĩa lớn lao của những công việc thầm lặng. Đó là những suy nghĩ đẹp, cách sống đẹp.
0.5
4. Mở rộng, nâng cao ( 1.0 điểm) 
Những điều anh suy nghĩ và những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh chính là những suy tư trăn trở của nhà văn trước cuộc đời. Ý nghĩa ấy được gửi gắm qua hình thức một câu chuyện nhẹ nhàng, giầu chất thơ.
0.5
Từ những suy nghĩ ấy, rút ra cho bản thân những bài học về cách sống cao đẹp.
0.5
 Lưu ý chung
* Khuyến khích (cho thêm điểm nhưng không được vượt quá mức điểm qui định) đối với những ý tưởng sáng tạo, những phát hiện độc đáo mà hợp lí, thuyết phục và những bài viết có có cá tính, giọng điệu, cảm xúc riêng.
* Ở từng ý trong bài làm của thí sinh, căn cứ vào mức độ đạt được, giám khảo cho các mức điểm thấp hơn mức điểm trong Hướng dẫn chấm.