Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 12 (Tiết 2) - Năm học 2020-2021

Tuần: 12
Ngày dạy: 23/11/2020 đến ngày 28/11/2020	
Lớp dạy: 7A1, 7A2, 7A3, 7A4, 7A5
CHỦ ĐỀ : ĐẠI VIỆT DƯỚI THỜI NHÀ TRẦN (Tiết 3)
II. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG NGOẠI XÂM DƯỚI THỜI NHÀ TRẦN
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
 1. Kiến thức:
 - Âm mưu xâm lược đại việt của quân Mông Cổ 
 - Chủ trương chính sách và những việc làm của vua quan nhà Trần để đối phó với quân Mông Cổ.
 - Diễn biến chính của lần xâm lược thứ nhất.
2. Kĩ năng:
HS nâng cao năng lực chủ động, sang tạo qua quan sát, khai thác kênh hình trong SGK.
HS biết trình bày diễn biến qua sơ đồ, lược đồ
3. Tư tưởng:
 Giáo dục ý thức kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân va dân ta trong cuộc kháng chiến.
4. Định hướng năng lực được hình thành:
- Năng lực chung: Hình thành năng lực khái quát vấn đề, khả năng phân tích, cũng như năng lực hợp tác của HS.
- Năng lực chuyên biệt: Phát triển tư duy nghiên cứu, đánh giá cũng như khai thác tư liệu qua tranh ảnh, bản đồ,sơ đồ. hân tích, đánh giá nhận xét các nhân vật lịch sử.
II. CHUẨN BỊ.
1. Giáo viên.
- Lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ thời Trần 
 - Tư liệu lịch sử, CNTT
2. Học sinh.
 - Chuẩn bị các câu hỏi trong sgk (Soạn các câu hỏi trong bài học)
 - Sưu tầm tư liệu lịch sử. 
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Giải quyết vấn đề, trực quan, tường thuật, mô tả...
IV. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
 1. Ổn định tổ chức và kiểm tra bài cũ.
 Dưới đây là các biện pháp xây dựng quân đội nhà Trần. Hãy cho biết biện pháp nào giống , biện pháp nào khác nhà Lý Cho ý kiến nhận xét
a. Quân đội nhà Trần gồm có cấm quân và quân các lộ.
b. Quân đội nhà Trần đựơc tuyển dụng theo chính sách “Ngụ binh ư nông” 
c. Quân đội nhà Trần được tổ chức theo chủ trương “ Quân cốt tinh nhuệ không cốt đông”.
d. Quân đội nhà Trần thường xuyên luyện tập võ nghệ, binh pháp. 
 đ. Các vua Trần chú trọng kiểm tra việc phòng bị các nơi hiểm yếu. 
2. Hoạt động khởi động :
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là chủ trương, chính sách và những việc làm của vua quan nhà Trần để đối phó với quân Mông Cổ để, đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn
- Tổ chức hoạt động:
3. Giới thiệu bài mới :
Nhà Trần tiếp tục xây dựng quân đội vững mạnh, đặc biệt chú ý tới chất lựơng quân đội phải tinh nhuệ. Vì đế quốc Mông cổ chuẩn bị tấn công nhà nước Nam Tống và dùng vũ lực để uy hiếp Đại Việt. Vậy cuộc k/c chống quân Mông – Nguyên diễn ra ntn. Chúng ta tìm hiểu Mục II.Các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm dưới thời Trần. Phần thứ nhất :ÂM MƯU XÂM LƯỢC ĐẠI VIỆT CỦA MÔNG - NGUYÊN.
Dạy và học bài mới:
HOẠT ĐỘNG 1 : ÂM MƯU XÂM LƯỢC ĐẠI VIỆT CỦA MÔNG CỔ
- Mục tiêu: Biết được sức mạnh quân sự của quân Mông Cổ và âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông Cổ.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm.
- Phương tiện: SGV, SGK, giáo án, máy chiếu.
- Tổ chức hoạt động:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung bài học
Hỏi đáp
GV? Sau khi thành lập nhà nước phong kiến MC này đã làm gì?
GV: Trước khi tìm hiểu về mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông Cổ cô giới thiệu với các em về quân đội MC và sự bành chướng của quân Mông Cổ qua 1 số hình ảnh sau....................
? Em biết gì về quân Mông Cổ qua 1 số hình ảnh vừa xem.
HS: Nói về sức mạnh của quân đội M-C là đội kị binh thiện chiến nhất thời trung cổ được trang bị chu đáo và có tổ chức cao đã bành chướng từ bờ Địa Trung Hải đến Thái Bình Dương chưa hề nếm mùi thất bại. Người xưa nhận xét “Vó ngựa quân Mông Cổ đi đến đâu, cỏ không mọc đến đó”. Năm 1257 vua Mông Cổ quyết định XL Nam Tống 
Gv yêu cầu HS thảo luận nhóm:
? Trước khi đánh Nam Tống quân Mông Cổ có âm mưu gì?
HS: Để đạt được tham vọng đó chúng đã cử Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân XL Đại Việt
? Tại sao Quân Mông Cổ lại đámh Đại Việt trước
 HS: Để phối hợp với 1 cánh quân khác từ phía Bắc tạo thành gọng kìm tiêu diệt Nam Tống.
? Cho biết thủ đoạn của quân Mông Cổ trước khi kéo quân vào xâm lược?
? Em có nhận xét gì về hành động của quân Mông Cổ? 
HS: Ngạo mạn, kiêu căng, coi thường Đại Việt.
? Vì sao chúng lại có thái độ như vậy?
HS: Chúng cậy có lực lượng mạnh hơn, lại thiện chiến giỏi về kị binh, do chúng đánh thắng liên tiếp.
? Em thử phán đoán xem giặc sẽ có nhược điểm gì?
HS: Chủ quan, hậu cần xa.
? Đứng trước hành động của kẻ thù nhà Trần đã làm gì? 
HS: Bắt tống giam sứ giả vào ngục -> Chứng tỏ nd ta kin quyết không chịu khuất phục trước những lời de doạ của kẻ thù.
GV kết luận: Đại Việt đứng trước nguy cơ bị quân Mông Cổ xâm lược là không thể tránh khỏi.
1.Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ
- Năm 1257, Mông Cổ tiến đánh Nam Tống nhằm xâm chiếm toàn bộ Trung Quốc. Để đạt được mục đích, quân Mông Cổ quyết định xâm lược Đại Việt rồi đánh thẳng lên phía nam Trung Quốc.
- Năm 1279, Nam Tống bị quân Mông Cổ tiêu diệt, Trung Quốc hoàn toàn bị Mông Cổ thống trị (năm 1271, Hốt Tất Liệt đã lập ra nhà Nguyên). 
- Năm 1283, nhà Nguyên cử Toa Đô chỉ huy 10 vạn quân tiến đánh Cham-pa. Sau khi chiếm được Cham-pa, quân Nguyên cố thủ ở phía bắc, chờ phối hợp đánh Đại Việt.
 HOẠT ĐỘNG 2 : NHÀ TRẦN CHUẨN BỊ VÀ TIẾN HÀNH KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG CỔ
- Mục tiêu: Biết và hiểu về sự kháng chiến của nhà Trần, trình bày trên lược đồ diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân Mông Cổ.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, nhóm.
- Phương tiện : SGV, SGK, giáo án, máy chiếu,
- Tổ chức hoạt động :
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY – TRÒ
NỘI DUNG BÀI HỌC
GV 
? Đứng trước nguy cơ bị xâm lược, nhà Trần có sự chuẩn bị như thế nào?
? Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị này?
HS: Chu đáo, cẩn thận.
Vậy cuộc k/c chống quân XL MC diễn ra ntn.. DB. (giới thiệu bản đồ).
? Nhìn vào các kí hiệu trên bản đồ em cho biết quân M.Cổ tràn vào nước ta bằng đường nào?
HS: đường bộ men theo sông thao( Bạch Hạc) - > Bình lệ Xuyên -> Phủ Lỗ ->Thăng Long
GV: Tháng 1/1258, 3 vạn quân do, Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy tấn công vo nước ta theo đường sông Thao xuống Bạch Hạc rồi đến vùng Bình Lệ Nguyên và bị chặn lại. Tại đây, quân ta đặt phòng tuyến do vua Trần Thái Tông chỉ huy và đánh một trận quyết liệt.
? Trước thế giặc mạnh, quân ta đã có chủ trương gì?
 GV: Do quân giặc mạnh, rất hung hăng nên vua Trần phải cho quân lui về Thăng Long để bảo toàn lực lượng. Vua Trần cho quân xuôi về Thiên Mạc.
? Em có nhận xét gì về chủ trương này?
HS: đúng đắn, hợp lí.
GV tb: Ngột Lương Hợp Thái kéo quân vào T.Long trống vắng, không 1 bóng người không 1 hạt lương thực và gây bao tội ác với nhân dân ta
? Kể tội ác của quân M.Cổ đối với nhân dân ta?
HS: Đập phá kinh tàn sát những người dân chưa kịp chạy.
GV: Trước thế mạnh của giặc vua Trần lo lắng hỏi ý kiến thái sư TT.Độ nên hàng hay nên đánh. Gọi 1 hs đọc đoạn trích
? Em có suy nghĩ gì về câu trả lời của thái sư?
 HS: Rất bình tĩnh tự tin -> Thể hiên sự quyết đoán và có bản lĩnh của ông để làm yên lòng nhà vua và bình sĩ (Bình tĩnh và tự tin là 2 đức tính tốt là 1 nét Văn hoá đẹp của dân tộc VN. Trong cuộc sống đứng trước 1 vấn đề nào đó chúng ta cần bình tĩnh và tự tin để giải quyết mọi công việc sẽ thuận buồn xuôi gió). Chính sự bình tĩnh tự tin của thái sư đã giúp quân dân nhà Trần vượt qua mọi khó khăn.
HS: Mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu (Hàng Than- Hà Nội ) 
GV: Ngày 29/1/1258 Quân mông Cổ thua trận phải rút khỏi Thăng Long. Trên đường rút chạy bị quân đội nhà Trần truy kích. Đến vùng Qui Hoá ( Yên Bái- Lào Cai) bị cánh quân của Hà Bổng 1 tù trưởng miền núi chặn đánh quyết liệt. Số còn lại hoảng hốt chạy thục mạng về bên kia biên giới.
? Kết hợp với lược đồ sgk/56 em hãy tóm tắt một cách ngắn nhất về DB cuộc k/c chống quân XL M.Cổ .
? Kq của cuộc k/c chiến.
 ? Vì sao quân ta đánh bại quân Mông Cổ chỉ
 trong vịng chưa đầy một tháng? 
HS: Biết sử dụng cách đánh giặc thông minh, biết chớp thời cơ, sự đoàn kết của quân dân ta
? Ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1258?
HS: thể hiện tinh thần yêu nước và ý chí kiên cường bất khuất của quân dân ta trong quá trình chống giặc ngoại xâm.
2. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ.
- Cuối năm 1257, khi được tin quân Mông Cổ chuẩn bị xâm lược, nhà Trần đã ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí, các đội dân binh được thành lập, ngày đêm luyện tập...
- Thái độ kiên quyết của nhà Trần trong việc bắt giam sứ giả Mông Cổ, ban lệnh cho cả nước chuẩn bị chống quân xâm lược.
- Chủ trương đánh giặc đúng đắn của nhà Trần (thể hiện qua việc huy động toàn dân tham gia kháng chiến).
- Tháng 1 - 1258, 3 vạn quân Mông Cổ, do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy, tiến vào xâm lược Đại Việt. Quân giặc theo đường sông Thao tiến xuống Bạch Hạc (Phú Thọ) rồi tiến đến vùng Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn lại ở phòng tuyến do vua Trần Thái Tông 
chỉ huy.
- Để bảo toàn lực lượng, nhà Trần chủ trương cho quân rút khỏi kinh thành Thăng Long, thực hiện "vườn không nhà trống". Giặc vào kinh thành không một bóng người và lương thực. Chúng đã điên cuồng tàn phá kinh thành. Thiếu lương thực, lại bị quân dân ta chống trả, chưa đầy một tháng lực lượng chúng bị tiêu hao dần.
- Nhà Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu (bến sông Hồng, ở phố Hàng Than - Hà Nội ngày nay). Ngày 29 - 1 - 1258, quân Mông Cổ thua trận phải rút chạy về nước. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ kết thúc thắng lợi.

V. CỦNG CỐ
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về: âm mưu xâm lược Đại Việt của vua Mông vào thế kỉ XIII. Phân tích cách đánh giặc của nhân dân ta trong lần thứ nhất. HS nắm được nội dung của bài học và vận dụng để làm bài tập.
- Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS (cụ thể hơn) và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
- Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ. 
 - Cho HS lên bảng tường thuật lại diễn biến cuộc kháng chiến trên lược đồ .
- Đầu thế kỉ XIII, quân Mông Cổ đã có âm mưu gì?
A. Lo phòng thủ đất nước.
B. Mở rộng xâm lược các nước vùng lân cận.
C. Mở rộng xâm lược khắp châu Á, châu Âu.
D. Cho sứ giả sang Đại Việt, thực hiện chính sách giao bang hòa hảo.
- Khi Mông Cổ cho sứ giả đến đưa thư dụ hàng, vua Trần có thái độ như thế nào?(B)
A. Trả lại thư ngay.
B. Bắt giam vào ngục.
C. Tỏ thái độ giảng hòa.
D. Chém đầu sứ giả ngay tại chổ.
- Vào Đại Việt, quân Mông Cổ bị chặn đánh đầu tiên tại đâu?(B)
A. Chương Dương.
B. Quy Hóa.
C. Bình Lệ Nguyên.
D. Vạn Kiếp.
- Trước nguy cơ bị quân Mông Cổ xâm lược, triều đình nhà Trần đã có thái độ như thế nào?
A. Kiên quyết chống giặc và chuẩn bị kháng chiến.
B. Chấp nhận đầu hàng khi sứ giả quân Mông Cổ đến.
C. Cho sứ giả của mình sang giảng hòa.
D. Đưa quân đón đánh giặc ngay tại cửa ải.
VI. DẶN DÒ
 - Học bài, làm bài tập SGK.
 - Đọc trước phần tt. 
VII. RÚT KINH NGHIỆM
HS nâng cao năng lực chủ động, sang tạo qua quan sát, khai thác kênh hình trong SGK.
HS biết trình bày diễn biến qua sơ đồ, lược đồ