Giáo án Lịch sử Lớp 8 - Tuần 9 - Năm học 2020-2021

Tuần: 9 
Ngày dạy: từ 02/11/2020 đến 07/11/2020 
Lớp dạy: 8A1, 8A2, 8A3, 8A4 
BÀI 10: TRUNG QUỐC CUỐI THẾ KỈ XIX – ĐẦU THẾ KỈ XX 
I/ MỤC TIÊU: 
 1/ Kiến thức: 
 - Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chính quyền Mãn Thanh suy yếu, Trung Quốc đã 
bị các nước đế quốc xâu xé trở thành nước nửa thuộc địa nửa phong kiến. 
 - Các phong trào đấu tranh chống phong kiến và đế quốc diễn ra rất sôi nổi, tiêu biểu 
là cuộc vận động Duy Tân; phong trào Nghĩa Hoà đoàn, cách mạng Tân Hợi. Ý nghĩa 
lịch sử của các phong trào đó. 
- Các khái niệm: “Nửa thuộc địa, nửa phong kiến”, “Vận động Duy Tân” 
 2/ Tư tưởng: 
 - Phê phán triều đình phong kiến Mãn Thanh vì bảo vệ lợi ích của chế độ đểå đất nước 
trở thành “miếng mồi” cho các đế quốc xâu xé. 
 - Biểu lộ sự cảm thông, khâm phục nhân dân Trung Quốc trong cuộc đấu tranh chống 
đế quốc, phong kiến, đặc biệt là cách mạng Tân Hợi và vai trò của Tôn Trung Sơn. 
 3/ Kỹ năng: 
 Nhận xét, đánh giá trách nhiệm của phong kiến Mãn Thanh để Trung Quốc rơi vào 
tay các nước đế quốc. Nghĩa Hoà đoàn. Cách mạng Tân Hợi. 
4- Định hướng năng lực hình thành: 
- Năng lực hình thành: Năng lực khai thác kênh hình trong SGK. Đưa ra nhận xét về những 
hình ảnh sự kiện lịch sử đĩ. 
- Năng lực hợp tác, tổng hợp, liên hệ sâu chuỗi các sự kiện lịch sử, phân tích đánh giá. 
Phương pháp: Thảo luận, đàm thoại, giảng giải, nêu vấn đề, giải quyết vấn đề 
Kĩ thuật: Thơng tin phản hồi trong quá trình dạy học, chia sẻ nhĩm đơi, đặt câu hỏi giao 
nhiệm vụ, mảnh ghép 
II/ THIẾT BỊ, TƯ LIỆU: 
1. Chuẩn bị của giáo viên: 
- Gíao án, tranh, ảnh trong SGK. 
- SGK, SGV Lớp 8. 
- Bản đồ Trung Quốc trước sự xâm lược của các nước đế quốc. 
- Các tài liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học. 
- Giao một số câu hỏi trong bài học mới cho học sinh tìm hiểu trước ở nhà. 
2. Chuẩn bị của học sinh: 
- Đọc trước bài học, tự tìm thơng tin trong SGK sách tham khảo, mạng để trả lời các câu 
hỏi trong SGK và các câu hỏi giáo viên giao về nhà cho HS tiết trước. 
- Bảng niên biểu về phong trào chống các nước đế quốc của nhân dân Trung Quốc từ giữa 
thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX 
- Tập thuyết trình trước lớp. 
III/ TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN: 
 1/ Ổn định lớp: 
 2/ Kiểm tra bài cũ: 
 - Cho biết sự xâm lược và chính sách thống trị của Anh TK XVIII – đầu thế kỉ XX. 
 - Nêu những nét chính về phong trào đấu tranh giải phòng dân tộc của nhân dân Ấn 
Độ. 
 3/ Giới thiệu bài mới: 
 - Vào khoảng từ nửa sau thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX do chính quyền Mãn Thanh suy yếu, 
hèn nhát nên đất nước Trung Quốc rộng lớn cĩ nền văn minh lâu đời, đã bị các nước đế 
quốc xâu xé trở thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến. Để hiểu rõ, ta vào bài 10. 
 4/ Giảng dạy: 
HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (2’) 
Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế 
cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. 
Phương pháp dạy học: Dạy học nhĩm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp 
thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua 
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát 
tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử 
GV giao nhiệm vụ cho HS bằng các câu hỏi và quan sát một số hình ảnh trong SGK. 
Câu hỏi: Khoảng nửa sau thế kỉ XIX các nước đế quốc đã xâm nhập vào Trung Quốc 
như thế nào? 
HS cả lớp quan sát ảnh vả trao đổi cùng nhau. 
HS trả lời quan sát hình ảnh và cùng trả lời các câu hỏi. 
Mỗi HS cĩ thể trình bày sản phẩm. 
- Vào khoảng từ nửa sau thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX do chính quyền Mãn Thanh suy yếu, 
hèn nhát nên đất nước Trung Quốc rộng lớn cĩ nền văn minh lâu đời, đã bị các nước đế 
quốc xâu xé trở thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến. Để hiểu rõ ta và bài 10 sẽ 
hiểu. 
HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức 
Mục tiêu: + Tình hình Trung Quốc trước âm mưu xâm lược của các nước tư bản. 
+ Một số phong trào tiêu biểu giữa thế kỉ XI X đến cuộc cách mạng Tân Hợi: Cuộc vận 
động Duy Tân 1898, Tơn Trung Sơn và cách mạng Tân Hợi. 
- Giải thích được vì sao các phong trào đấu tranh chống phong kiến và đế quốc diễn ra 
hết sức sơi nổi, tiêu biểu là cuộc vận động Duy tân, phong trào Nghĩa Hồ đồn, cách 
mạng Tân Hợi, ý nghĩa lịch sử của các phong trào đĩ. 
Phương pháp dạy học: Dạy học nhĩm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp 
thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan 
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát 
tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử 
HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN – HỌC SINH GHI BẢNG 
I/ TRUNG QUỐC BỊ CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC 
CHIA XẺ 
 GV giới thiệu sơ lược: Bước vào thời cận đại, 
các nước tư bản trước hết là Anh bắt đầu nhòm ngó 
Trung Quốc. Vì đây là thị trường đông dân, giàu 
tài nguyên khoáng sản, chính quyền phong kiến 
lại khủng hoảng. 
- Viện cớ triều đình Mãn Thanh thực hiện chính 
sách “Bế quan tỏa cảng”. Bên cạnh đó, từ 1840 – 
1842 thực dân Anh tiến hành cuộc Chiến tranh 
thuốc phiện, mở quá trình xâm lược TQ, từng 
bước biến Trung Quốc thành nước nửa thuộc đđịa, 
nửa phong kiến (là nước thuộc địa nhưng chế độ 
PK vẫn duy trì, làm tay sai cho thực dân trong việc 
đàn áp, bóc lột nhân dân.) 
- Sau cuộc chiến tranh Trung – Nhật (1894 – 1895) 
với sự thất bại của nhà Mãn Thanh, các nước đế 
quốc tăng cường xâm lược Trung Quốc. 
 GV: GV chỉ trên bản đồ những khu vực xâm 
chiếm của các nước đế quốc. Giới thiệu hình 42/ 
59 SGK để dẫn chứng sự xâu xé TQ của các nước 
đế quốc. 
II/ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN 
DÂN TRUNG QUỐC CUỐI THẾ KỈ XIX – 
ĐẦU THẾ KỈ XX. 
 GV: Phong trào đấu tranh của nhân dân 
Trung Quốc trong giai đoạn này diễn ra như thế 
nào? 
❖HS: Tiến hành đấu tranh mạnh mẽ. Tiêu biểu: 
cuộc kháng chiến chống Anh xâm lược (1840 -
1842) và phong trào nông dân Thái Bình Thiên 
Quốc do Hồng Tú Toàn lãnh đạo (1851 - 1864). 
 GV: Cuối TK XIX, trong hoàn cảnh các nước 
đế quốc xâu xé Trung Quốc, một số người tiến bộ 
trong giai cấp thống trị Trung Quốc chủ trương tiến 
hành cải cách chính trị để cứu vãn tình hình. Đó là 
cuộc vận động Duy Tân (1898) do Khang Hữu Vi 
và Lương Khải Siêu đứng đầu. 
I/ TRUNG QUỐC BỊ CÁC NƯỚC ĐẾ 
QUỐC CHIA XẺ 
- Trung Quốc sớm trở thành mục tiêu xâm 
lược của các nước đế quốc. 
- Từ năm 1840 – 1842 thực dân Anh từng 
bước biến Trung Quốc thành nước nửa 
thuộc địa, nửa phong kiến. 
- Cuối TK XIX các nước đế quốc từng bước 
xâu xé Trung Quốc. 
II/ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA 
NHÂN DÂN TRUNG QUỐC CUỐI 
THẾ KỈ XIX – ĐẦU THẾ KỈ XX. 
Hướng dẫn học sinh lập niên biểu 
Thời 
gian 
Phong trào Lãnh đạo 
1951-
1864 
Thái Bình 
Thiên Quốc 
Hồng Tú 
Tồn 
1898 Duy Tân Khang Hữu 
Vi, Lương 
Khải Siêu 
Cuối 
XIX – 
đầu 
XX 
Nghĩa Hịa 
Đồn 
Lãnh tụ nơng 
dân 
- Các thế lực bảo thủ trong triều đình Mãn Thanh 
phản ứng quyết liệt phong trào Duy Tân. Từ Hy 
thái hậu bắt giam vua Quang Tự, Khang Hữu Vi 
và Lương Khải Siêu trốn ra nước ngoài. Phong trào 
trải qua 103 ngày (gọi là Bách Nhật Duy) thì chấm 
dứt. 
→ Tuy thất bại nhưng phong trào Duy Tân đã đánh 
mạnh vào hệ tư tưởng phong kiến lạc hậu, mở 
đường cho các tư tưởng tiến bộ truyền vào Trung 
Quốc. Có ảnh hưởng đến các nước láng giềng ở 
vùng Đông Nam Á. 
 GV tổ chức thảo luận: Vì sao phong trào Duy 
Tân thất bại? 
- Khách quan: Thực lực và thế lực chính trị của giai 
cấp tư sản yếu kém. Trong khi thế lực phong kiến 
bảo thủ rất mạnh, phong trào lại diễn ra khi đất 
nước bị CNĐQ nô dịch. 
- Chủ quan: Vua Quan Tự và các lãnh tụ không 
dựa vào quần chúng, thiếu triệt để và kiên quyết 
trong quá trình thực hiện mục tiêu Duy Tân. 
* Chuyển ý: Vào cuối thế kỷ XIX một phong trào 
nông dân chống đế quốc nổ ra ở miền Bắc Trung 
Quốc: Phong trào Nghĩa Hoà Đoàn (vốn là một 
phái tách từ Bạch Liên giáo). 
 GV sử dụng lược đồ: Chỉ nơi xuất phát và sự 
tiến bộ của phong trào (Từ Sơn Đông phát triển lên 
Trực Lệ, Bắc Kinh, và Thiên Tân). Từ Hy thái hậu 
đã lợi dụng phong trào để đánh đế quốc. 
- Ngày 14/ 8/ 1900 Bắc Kinh thất thủ Từ Hy thái 
hậu, Vua Quang Tự cùng quần thần phải bỏ chạy 
khỏi kinh đô. Quân đội các nước đã tiến hành cuộc 
tàn sát, đốt phá, cướp bóc tàn bạo tại Thiên Tân và 
Bắc Kinh. Hoảng sợ trước sức mạnh của các nước 
đế quốc, triều đình phong kiến Mãn Thanh đã 
quay sang thỏa hiệp với chúng, chống lại Nghĩa 
Hoà Đoàn. 
* Chuyển ý: Các phong trào thất bại nhưng phong 
trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc vẫn tiếp 
tục → cuộc cách mạng Tân Hợi 1911. 
III/ CÁCH MẠNG TÂN HỢI 1911 
III/ CÁCH MẠNG TÂN HỢI 1911 
a/ Bối cảnh lịch sử: 
  GV giới thiệu: đầu thế kỷ XX, giai cấp TS 
Trung Quốc bắt đầu tập hợp lực lượng, lãnh đạo 
cách mạng là trí thức tư sản và tiểu tư sản. Đại diện 
ưu tú nhất của phong trào là Tôn Trung Sơn. 
- Ông sinh ra trong gia đình nông dân. Ông học ở 
nhiều nơi, có điều kiện tiếp xúc với tư tưởng dân 
chủ Tây Âu một cách có hệ thống. Đứng trước tình 
hình hỗn loạn của đất nước cùng với sự thối nát của 
triều đình phong kiến Mãn Thanh, ông đã có tư 
tưởng lật đổ triều Thanh, xây dựng một xã hội mới. 
 GV: Cho biết hoạt động của Tôn Trung Sơn? 
❖HS: Tháng 8/ 1905 Tôn Trung Sơn thành lập 
Trung Quốc Đồng minh hội – chính đảng của giai 
cấp TS và đề ra học thuyết Tam Dân (dân tộc độc 
lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc) nhằm 
“đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa thành 
lập dân quốc” 
 GV sử dụng lược đồ tường thuật diễn biến 
cách mạng Tân Hợi: 
- Trong những năm 1910 -1911 phong trào cách 
mạng ở TQ lên rất cao. 
- Ngòi nổ của cách mạng Tân Hợi là việc chống 
lại lệnh “Quốc hữu hoá” đường xe lửa của chính 
quyền Mãn Thanh. 
- Phong trào “Giữ đường” của TS TQ được nhân 
dân ủng hộ nhiệt liệt, triều đình cử quân lính đi đàn 
áp phong trào ở Tứ Xuyên. Trong số đó, binh lính 
đóng ở Vũ Hán quyết định khởi nghĩa ở Vũ Xương 
vào ngày 10/10/1911 → CM thắng lợi nhanh 
chóng. 
- Ngày 1/1/1912 tại Nam Kinh, Tôn Trung Sơn 
nhận chức đại Tổng thống lâm thời tuyên bố thành 
lập Chính phủ lâm thời Trung Hoa dân quốc. 
- Trước thắng lợi của cách mạng, triều đình Mãn 
Thanh phản ứng mạnh mẽ. Bọn đế quốc một mặt 
giúp đỡ Viên Thế Khải, mặt khác chúng dùng áp 
lực quân sự, ngoại giao đối với chính phủ CM của 
Tôn Trung Sơn, buộc ông phải từ chức trao quyền 
- Cuối TK XIX – đầu TK XX giai cấp tư 
sản trong nước lớn mạnh, 
- Tháng 8/1905 Tơn Trung Sơn thành lập 
Trung Quốc Đồng minh hội và học thuyết 
Tam dân. 
b Diễn biến: 
- Ngày 10/10/1911 Cách mạng Tân Hợi 
bùng nổ và giành thắng lợi ở Vũ Xương. 
- Tháng 12/1911 chính phủ lâm thời tuyên 
bố thành lập Trung Hoa Dân quốc và bầu 
Tơn Trung Sơn làm Tổng thống. 
- Tháng 2/ 1912 Viên Thế Khải lên làm 
Tổng thống. Cách mạng chấm dứt. 
c/ Ý nghĩa: 
- Là cuộc cách mạng dân chủ TS, lật đổ chế 
độ phong kiến. Thành lập Trung Hoa Dân 
quốc. 
- Tạo điều kiện cho kinh tế TBCN phát triển. 
Cĩ ảnh hưởng đến phong trào giải phĩng 
dân tộc ở châu Á. 
cho Viên Thế Khải. Cách mạng coi như đã kết 
thúc. 
 GV: Cách mạng Tân Hợi có ý nghĩa như thế 
nào? 
❖HS: 
- Là cuộc cách mạng dân chủ TS, lật đổ chế độ 
phong kiến Mãn Thanh. Thành lập Trung Hoa Dân 
quốc. 
- Tạo đđiều kiện cho kinh tế TBCN phát triển. Có 
ảnh hưởng đđến phong trào giải phóng dân tộc ở 
châu Á, trong đó có Việt Nam. 
 GV tổ chức thảo luận: Cho biết những hạn 
chế của cách mạng? 
❖HS: Là cuộc CMTS không triệt để, không nêu 
vấn đề đánh đuổi đế quốc và không tích cực chống 
phong kiến. Chế độ quân chủ đã bị đánh đổ nhưng 
chưa đụng chạm đến giai cấp địa chủ phong kiến, 
không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông 
dân. 
HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập 
Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học 
Phương pháp dạy học: Dạy học nhĩm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp 
thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan 
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát 
tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử 
* Hoạt động cả lớp: Hệ thống hĩa kiến thức đã học (dạng câu hỏi) 
- GV giao nhiệm vụ cho HS. 
h. ý nghĩa cách mạng Tân Hợi. 
h. Lập bảng niên biểu về phong trào đấu tranh của Trung Quốc chống đế quốc ở giữa thế 
kỉ XIX đầu thế kỉ XX 
- GV phát phiếu học tập cho HS. 
- HS cả lớp cùng làm việc, trong quá trình làm việc cĩ thể trao đổi với thầy, cơ giáo. 
- HS nộp sản phẩm cho GV. 
- GV nhận xét phần làm việc của HS và dựa trên sản phẩm của một vài HS cĩ kết quả tốt 
nhất để củng cố kiến thức đã học. 
HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng 
Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập 
Phương pháp dạy học: Dạy học nhĩm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp 
thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan 
 RÚT KINH NGHIỆM: 
- Rèn luyện các kỹ năng: 
Nhận xét, đánh giá trách nhiệm của phong kiến Mãn Thanh để Trung Quốc rơi vào tay 
các nước đế quốc. Nghĩa Hoà đoàn. Cách mạng Tân Hợi. 
Năng lực hình thành: Năng lực khai thác kênh hình trong SGK. Đưa ra nhận xét về những 
hình ảnh sự kiện lịch sử đĩ. 
Năng lực hợp tác, tổng hợp, liên hệ sâu chuỗi các sự kiện lịch sử, phân tích đánh giá. 
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát 
tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử 
* Hoạt động cá nhân. 
- GV giao nhiệm vụ bằng câu hỏi: 
Câu hỏi: Nhận xét về phong trào đấu tranh giải phĩng dân tộc của nhân dân Trung Quốc. 
- HS độc lập suy nghĩ làm, cĩ thể trao đổi với bạn bè. 
- HS cĩ thể làm ngay tại lớp nếu cĩ thời gian, hay đem về nhà hơm sau nộp. 
- GV nhận xét dựa trên sản phẩm nếu cĩ. 
- Rộng khắp liên tiếp diễn ra thể hiện ở mọi hình thức, ảnh hưởng lớn đối với phong trào 
giải phĩng dân tộc ở 1 số nước châu Á. 
HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tịi và mở rộng 
Mục tiêu: Tìm tịi và mở rộng kiến thức, khái quát lại tồn bộ nội dung kiến thức đã học 
Phương pháp dạy học: Dạy học nhĩm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp 
thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan 
Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát 
tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử 
Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học 
MT: Tiếp tục hồn thành các yêu cầu ở nhà 
- GV giao nhiệm vụ về nhà. 
Học bài và chuẩn bị bài sau "Cách mạng Đơng Nam Á cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX". 
- Sự xâm lược của các nước thực dân đối với các nước Đơng Nam Á. 
- Phong trào đấu tranh giải phĩng dân tộc của các nước Đơng Nam Á. 
Sưu tầm một số hình ảnh