Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Bài: So sánh

SO SÁNH 
I. SO SÁNH LÀ GÌ? 
1. Ví dụ: 
 a. Trẻ em như búp trên cành 
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan. 
 ( Hồ Chí Minh) 
b. Trông hai bên bờ rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. 
 (Đoàn Giỏi) 
 2. Nhận xét: 
 a. Trẻ em - Búp trên cành 
- Đầy sức sống, chứa chan hy vọng. 
- Non nớt, cần được nâng niu, chăm sóc. 
 b. Rừng đước - Hai dãy trường thành vô tận 
- Hùng vĩ, trải dài như vô tận. 
- Vững chải, che chở và bảo vệ cho cuộc sống của con người. 
GHI NHỚ: 
So sánh là biện pháp nghệ thuật đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc 
khác có nét tương đồng nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt 
Lưu ý: Cần phân biệt so sánh tu từ và so sánh logic. 
- So sánh tu từ: Chủ yếu tác động vào cảm xúc; Giàu sức gợi hình, gợi cảm. 
- So sánh logic: Chủ yếu tác động vào nhận thức; Ít có sức gợi hình, gợi cảm hơn. 
II. CẤU TẠO CỦA PHÉP SO SÁNH 
Vế A 
(Sự vật được so sánh) 
Phươn
g diện so 
sánh 
Từ 
so sánh 
Vế B 
(Sự vật dùng để so 
sánh) 
Trẻ em như búp trên cành 
Rừng đước dựng 
lên cao ngất 
như hai dãy trường thành vô 
tận 
chí lớn ông cha Trường Sơn 
lòng mẹ bao la sóng trào Cửu Long 
con người không chịu khuất như tre mọc thẳng 
* Mô hình cấu tạo đầy đủ của phép so sánh. 
Vế A 
Phương diện 
so sánh 
Từ so sánh Vế B 
Sự vật được so 
sánh 
Từ ngữ chỉ 
phương diện so 
sánh 
Từ ngữ so 
sánh: như, là, 
bằng, tựa, y như, 
giống 
Sự vật dùng 
để so sánh 
Lưu ý: Trong một số trường hợp: 
- Các từ ngữ chỉ phương diện so sánh và từ chỉ ý so sánh có thể được lược bớt 
- Vế B có thể được đảo lên trước vế A cùng với từ so sánh. 
III. CÁC KIỂU SO SÁNH 
1. Ví dụ 
a. Những ngôi sao thức ngoài kia 
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con. 
b. ... Mẹ là ngọn gió của con suốt đời. 
2. Nhận xét 
a. chẳng bằng -> A không ngang bằng (chẳng bằng) B. 
b. là -> A là (ngang bằng) B 
IV. TÁC DỤNG CỦA SO SÁNH 
1. Ví dụ 
- Có chiếc lá tựa như mũi tên. 
- Có chiếc lá nhẹ nhàng như thầm bảo rằng 
- Có chiếc lá như con chim 
- Có chiếc lá như sợ hãi 
2. Nhận xét 
- Có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động, 
vừa có tác dụng biểu đạt tư tưởng tình cảm sâu sắc. 
 V. LUYỆN TẬP 
Bài 1: 
a. Tâm hồn tôi là...hè 
 -> So sánh ngang bằng. 
b. Con đi...sáu mươi. 
-> So sánh không ngang bằng. 
c. + Anh đội viên...giấc mộng. 
-> So sánh ngang bằng. 
 + Bóng Bác...lửa hồng. 
-> So sánh không ngang bằng. 
Bài 2: Những câu văn có sử dụng phép so sánh 
- Thuyền rẽ sóng như đang nhớ núi rừng 
- Núi cao như đột ngột hiện ra 
- Những động tác thả sào, rút sào nhanh như cắt. 
- Dượng Hương Thư như một pho tượng 
- Dọc sườn núi, những cây to như những cụ già