Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 4 - Trường THCS Phú Lợi - Năm học 2020-2021

Ngày dạy: 28/9/2020
Lớp dạy: 6/5
Tiết : 13-14
 Văn bản: Hướng dẫn đọc thêm : SỰ TÍCH HỒ GƯƠM
	: 
I. Mục tiêu: Giúp Hs nắm được:
 1. Kiến thức:
 - Nhân vật, sự kiên trong Sơn Tinh, Thủy Tinh.
 - Cách giải thích hiện tượng lũ lụt ỏ đồng bằng Bắc Bộ. và khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai, lũ lụt, bảo vệ cuộc sống của mình trong một truyền thuyết.
 - Những nét chính về nghệ thuật của truyện: sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo.
 2. Kĩ năng:
 - Đọc – hiểu văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại.
 - Nắm bắt các sự kiện chính trong truyện
 - Xác định ý nghĩa của truyện 
 - Kể lại truyện.
3. Thái độ:
 - Tình yêu dất nước, trân trọng những giá trị lịch sử...
 4. Định hướng hình thành năng lực, phẩm chất:
 - Phát triển năng lực đọc-hiểu, hợp tác, năng lực tự quản, năng lực giải quyết vấn đề và tư duy sáng tạo
 - Phẩm chất: Trân trọng con người lao động, yêu mến, tự hào truyền thống của dân tộc...
 5. Nội dung tích hợp:
 - ANQP: Nêu các địa danh của Việt Nam luôn gắn với các sự tích trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược (Aí Chi Lăng, Bạch Đằng, Đống Đa...)
II. Phương pháp / kĩ thuật dạy học tích cực sử dụng trong bài:
1. Phương pháp: thuyết trình, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, gợi mở,...
2. Kĩ thuật: đọc tích cực, trình bày 1 phút, khăn trải bàn, đặt câu hỏi, chia nhóm,...
III. Chuẩn bị:
 1. GV: Giáo án, đọc các tài liệu có liên quan đến bài.
 2. HS: Đọc SGK, soạn bài theo câu hỏi SGK.
IV. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học:
1. Hoạt động khởi động: (5’)
Mục đích: Tạo cho HS hiểu được ý nghĩa các câu chuyện trong đời sống.
Phương pháp: Trực quan,vấn đáp.
Kĩ thuật: Đặt câu hỏi.
Tổ chức các HĐ dạy học
của GV
Dự kiến các HĐ học của HS và sản phẩm
Kiến thức trọng tâm
*Giao việc: 	
Thiết bị, học liệu được sử dụng: hình ảnh
+GVchiếu một số hình ảnh, yêu cầu: giáo viên chiếu các hình ảnh về Hồ Gươm.
? Những bức ảnh trên gợi cho em về địa danh nào ở nước ta. Địa danh ấy gắn với thời kì lịch sử nào mà em đã được học?
- Hướng dẫn, hỗ trợ: Quan tâm những em còn rụt rè, yếu kém
 GV: Cuộc khởi nghĩa chống quân Minh là cuộc khởi nghĩa lớn của dân tộc ta nửa đầu thế kỷ XV. Lê Lợi là thủ lĩnh, người anh hùng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Nhân dân ghi nhớ hình ảnh của Lê Lợi không chỉ bằng những đền thờ, tượng đài, lễ hội mà bằng cả những sáng tác nghệ thuật dân gian. Truyền thuyết "Sự tích Hồ Gươm" chứa đựng nhiều ý nghĩa, có nhiều chi tiết hay và đẹp. Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu truyền thuyết này.
- Phương án đánh giá: Chọn những ý kiến gần đúng hoặc đúng vớí yêu cầu
2. Hoạt động Hình thành kiến thức: (tg)
 -Mục đích: Hướng dẫn HS thực hiện hoạt động học tập khai thác, tìm hiểu, chiếm lĩnh tri thức theo từng nội dung; hình thành các kĩ năng, các năng lực cần thiết, giáo dục tư tưởng, tình cảm, tự hoàn chỉnh, hoàn thiện nhân cách bản thân.
Phương pháp: thuyết trình, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, gợi mở, phân tích, tổng hợp,...
Kĩ thuật: đọc tích cực, trình bày 1 phút, khăn trải bàn, đặt câu hỏi, chia nhóm, sơ đồ tư duy,...

Tổ chức các HĐ dạy học
 của GV
Dự kiến các HĐ học của HS và sản phẩm
Kiến thức trọng tâm
Bước 1: (7p) Hướng dẫn đọc, kể 
Phương pháp: đọc tích cực.
Giọng đọc chung toàn truyện chậm rãi, gợi không khí truyền thuyết
Yc: chậm rãi, gợi không khí cổ tích.
* Giao việc:
- GV đọc mẫu, gọi HS đọc
- Cho hs đọc chú thích1->12
? Em hãy kể tóm tắt văn bản
? Vì sao văn bản này được gọi là truyền thuyết.
GV: Đây là truyền thuyết địa danh, loại truyền thuyết giải thích nguồn gốc những tên núi, sông, hồĐây cũng là truyền thuyết về Lê Lợi.
 Bước 2: (18)
 Hdẫn HS tìm hiểu văn bản
- Phương pháp: tri giác ngôn ngữ,trình bày 1 phút, vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm
? Văn bản Sự tích Hồ Gươm có thể chia làm mấy phần? Nội dung?
GV: Vb cũng có thể chia làm hai phần : Phần 1: Từ đầu " Đất nước": Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần; Phần hai: Long Quân đòi lại gươm thần sau khi đất nước yên giặc.
? Vì sao Đức Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần.
GV: Long Quân trao gươm là trao nhiệm vụ nặng nề, bởi việc làm của nghĩa quân là việc làm chính nghĩa, thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng
? Lê Lợi đã nhận gươm thần như thế nào ? Có gì kì lạ?
? Những chi tiết nào về gươm thần làm em chú ý
? Em hiểu " Thuận thiên" có nghĩa là gì
? Tại sao tác giả dân gian không để cho Lê Lợi trực tiếp nhận cả chuôi gươm và lưỡi gươm cùng lúc mà lại nhận như vậy? Việc ấy có ý nghĩa gì?
? Tại sao khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận, lưỡi gươm lại sáng lên
? Em hãy tìm những chi tiết thể hiện sức mạnh của gươm thần
? Vậy theo em, việc cho nghĩa quân mượn gươm thần có ý nghĩa gì?
? Theo em có phải gươm thần thực sự giúp nghĩa quân được như vậy không? Vì sao?
- GV cho HS chú ý lại đoạn" Một năm sau hết"
? Khi nào Long Quân cho đòi gươm
? Cảnh đòi gươm và trả gươm diễn ra như thế nào
GV. Việc Long Quân cho Rùa Vàng đòi lại gươm thần và vua Lê trả gươm đã để lại cho hồ Tả Vọng cái tên có ý nghĩa lịch sử : hồ Hoàn Kiếm ( hồ trả gươm)
? Trước đó, hồ có tên gì.
Bước 3: (3’)Hướng dẫn tìm hiểu ý nghĩa truyện (phương pháp: trình bày 1 phút)
? Em hãy nêu các ý nghĩa của truyền thuyết "Sự Tích Hồ Gươm" 
GV giảng: Trong truyền thuyết nầy, cốt lõi lịch sử có thật nổi bật hơn. Các chi tiết kì ảo tưởng tượng nhằm tăng thêm chất thơ mộng vốn có của truyền thuyết, có ý nghĩa thiêng liêng hóa sự thật lịch sử 
? Em biết còn truyền thuyết nào của nước ta cũng có hình ảnh Rùa Vàng.
GV: Hình ảnh Rùa Vàng tượng trưng cho tổ tiên, khí thiêng sông núi, tư tưởng tình cảm, trí tuệ của nhân dân; đề cao gây thanh thế cho nghĩa quân Lam Sơn
- Gọi HS đọc ghi nhớ
Tích hợp ANQP: Ngoài địa danh Hồ Gươm gắn với sự kiện lịch sử chống quân xâm lược. Em hãy nêu các địa danh của Việt Nam luôn gắn với các sự tích trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược.

. 
- HS lắng nghe
- HS đọc
- HS kể tóm tắt văn bản: LL lãnh đạo nghĩa quân khởi nghĩa tại Lam Sơn; nhận được gươm thần; chiến thắng. LL trả gươm-> hồ Hoàn Kiếm.
- Vì có yếu tố và nhân vật liên quan đến lịch sử Hồ Gươm, thời giặc Minh xâm lược nước ta, vua Lê Lợi.
- Có thể chia làm ba đoạn 
+ Đoạn 1: Giới thiệu về Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. 
+ Đoạn 2: Lê Lợi nhận được gươm thần
+ Đoạn 3: Hồ Tả Vọng đổi tên là Hồ Hoàn Kiếm
- Giặc Minh xâm lược nước ta, chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược, thiên hạ căm giận. Nghĩa quân lực lượng còn non yếu.
- Lê Thận nhặt được lưỡi gươm ở dưới nước sau ba lần thả lưới
- Lê Lợi nhận được chuôi gươm trên ngọn cây
- Tra vào thì vừa như in. Lưỡi và chuôi nhặt ở hai nơi nhưng tra vào thì vừa như in, trên lưỡi gươm có khắc hai chữ Thuận Thiên
- Thuận thiên: Thuận theo ý trời
- Khả năng cứu nước có ở khắp nơi; từ miền sông núi đến rừng núi cùng đánh giặc. Nghĩa quân ta trên dưới một lòng cùng giúp đỡ nhau.
- Đề cao vai trò minh chủ", "chủ tướng" của Lê Lợi. Ánh sáng thanh gươm là ánh sáng của chính nghĩa.
- Nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng; những kho lương thực mới chiếm được của giặc. Gươm thần mở đường cho họ đánh thắng tràn ra mãi. 
- Dân tộc, nhân dân đã giao cho nghĩa quân Lam Sơn trách nhiệm đánh giặc 
- Đây là niềm tin vào chính nghĩa. Cuộc khởi nghĩa được trời thuận lòng ủng hộ
- HS đọc lướt
- Đất nước, nhân dân đã đánh đuổi được giặc Minh; chủ tướng Lê Lợi đã lên ngôi vua
- Nhân dịp vua Lê Lợi ngự thuyền rồng dạo chơi quanh hồ Tả Vọng, Long Quân cho Rùa Vàng lên đòi lại gươm. Khi thuyền vua ra đến giữa hồ, Rùa Vàng nổi lênMặt hồ xanh
- Lục Thuỷ, Thuỷ Quân
- Giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm. Ca ngợi cuộc kháng chiến của LLợi. Thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc.
- Mị Châu, Trọng Thuỷ, rùa giúp An Dưong Vương xây thành, chế tạo nỏ, chỉ ra người phản bội.
 (Aí Chi Lăng, Bạch Đằng, Đống Đa...)

I. Đọc- hiểu văn bản:
 1. Đọc:
 2. Kể:
3. Phân tích:
a. Hoàn cảnh mượm gươm thần:
- Giặc Minh đô hộ nước ta gây nhiều tội ác.
- Nghĩa quân còn non yếu.
b. Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần:
- Lê Thận được lưỡi gươm dưới nước
- Lê Lợi nhặt được chuôi gươm trên rừng 
- Tra vào thì vừa như in
 + Thuận theo ý trời, trên dưới một lòng, đoàn kết chống giặc.
c. Lê Lợi trả gươm:
- Đất nước, nhân dân đã đánh duổi được giặc Minh; chủ tướng Lê Lợi đã lên ngôi vua, Long Quân cho đòi lại gươm thần
d. Ý nghĩa:
- Giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm.
- Ca ngợi cuộc kháng chiến chính nghĩa chống giặc Minh do LLợi lãnh đạo đã chiến thắng vẻ vang
- Thể hiện ý nguyện đoàn kết, khát vọng hòa bình của dân tộc ta.
 * Ghi nhớ: SGK

3. Hoạt động luyện tập: (5’)
Mục đích: HS vận dụng kiến thức đã chiếm lĩnh trên để củng cố, khắc sâu kiến thức theo nội dung bài học 
Phương pháp: thực hành
Kĩ thuật: Viết tích cực, trình bày 1 phút 

Tổ chức các HĐ dạy học
 của GV
Dự kiến các HĐ học của HS và sản phẩm
Kiến thức trọng tâm
* Giao việc:
3- Lê Lợi nhận gươm ở Thanh Hoá nhưng lại trả gươm ở Hồ Gươm - Thăng Long . Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa của truyền thuyết sẽ khác đi như thế nào ? 
4-Hãy nhắc lại định nghĩa truyền thuyết và kể tên những truyền thuyết đã học? 
Lê Lợi nhận gươm ở Thanh Hoá nhưng lại trả gươm ở Hồ Gươm- Thăng Long . Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa truyền thuyết nầy sẽ bị giới hạn. Bởi vì Lê Lợi lúc nầy đã về kinh thành Thăng Long và Thăng Long là thủ đô, tượng trưng cho cả nước. Việc trả gươm diễn ra ở hồ Tả Vọng của kinh thành Thăng Long mới thể hiện hết ý nghĩa, tư tưởng, yêu hòa bình và tinh thần cảnh giác của cả nước, của tòan dân .

4. Hoạt động vận dụng: (6’)
* Mục tiêu: Giúp HS khắc sâu kiến thức, vận dụng kiến để giải quyết các vấn đề mới.
Phương pháp: vận dụng trải nghiệm, đọc tích cực
Kỉ thuật: Động não
(pp đọc tích cực)

Tổ chức các HĐ dạy học
 của GV
Dự kiến các HĐ học của HS và sản phẩm
Kiến thức trọng tâm
 ? Kể diễn cảm lại văn bản. 

-HS thực hiện yêu cầu.
5. Hoạt động tìm tòi, mở rộng: (2’)
* Mục tiêu: Giúp HS khắc sâu kiến thức, phát huy khả năng tự tìm hiểu, sáng tạo của bản thân.
Phương pháp: giao việc, khai thác thông tin
Phát triển năng lực: Tìm tòi, sáng tạo.
Tổ chức các HĐ dạy học
 của GV
Dự kiến các HĐ học của HS và sản phẩm
Kiến thức trọng tâm
 Hỏi: Qua truyện sự tích Hồ Gươm nhân dân ta muốn gửi gắm điều gì?
- HS thực hiện theo yêu cầu.
(HS làm ở nhà và nộp sản phẩm cho giaó viên)


* Hướng dẫn về nhà: (1p)
 - Nắm vững bi học, tự kể lại truyện, thuộc ghi nhớ 
 - Soạn bài "Chủ đề và dàn ý trong bài văn tự sự" theo gợi ý sgk
Rút kinh nghiệm: 
- Giáo viên cần giúp hs năm chắc phần tóm tắt, diễn biến và chi tiết kì ảo.
- Phần luyện tập giáo viên cần hướng dẫn.
- Cần lưu ý thời gian
Ngày dạy: 29/9/2020
Lớp dạy: 6/5
Tiết 15-16 Tập làm văn
LUYỆN TẬP TÌM HIỂU SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT TRONG VĂN TỰ SỰ
Đề bài: Hãy kể về một lần không vâng lời.
Xác định sự việc và nhân vật
-Sự việc: một lần không vâng lời, gây hậu quả nghiêm trọng
- Nhân vật: tôi (bản thân)
Dàn ý
MB: Giới thiệu về sự việc xảy ra: vào lúc nào, ở đâu, với ai
TB: Kể sự việc theo trình tự nhất định
KB: Kết quả sự việc và bài học rút ra
Bài mẫu
Không biết các bạn thế nào nhưng đối với tôi, mẹ là người thân thiết và gắn bó với tôi nhất trong gia đình, không ai có thể thay thế mẹ. Tôi luôn cảm thấy may mắn khi mình được sinh ra và lớn lên trong vòng tay thân yêu của mẹ. Giữa tôi và mẹ có rất nhiều kỉ niệm đẹp với nhau nhưng tôi nhớ mãi về lần tôi bị ốm làm mẹ buồn. Đó chính là kỉ niệm một lần tôi không vâng lần mẹ mà tôi không bao giờ quên.
	Tôi vẫn nhớ như in hôm đó là một ngày mùa đông lạnh giá, từng đợt gió xe lạnh kéo đến khiến cho tất cả mọi người đều phải rùng mình vì cái lạnh mà nó mang đến. Mẹ tôi có công việc đột xuất phải đi ra ngoài, trước khi đi mẹ đã dặn rất kĩ tôi:
-Trinh ở nhà nhớ mặc áo ấm đầy đủ nhé. Ra ngoài đường thì con nhớ mặc thêm áo khoác vào nhớ chưa. Với lại con ra đường ít thôi trời lạnh lắm, mẹ đi tí rồi về ngay.
- Vâng ạ. Mẹ đi nhanh rồi về ạ!
	Sau đó tôi ngồi xem tivi một lúc chờ mẹ về. Đang xem thì có cái Tâm- con bạn hàng xóm của tôi sang rủ đi chơi:
- Ê đi chơi không chán quá. Đi ra ngoài chơi trốn tìm với bọn tớ đi
	Tôi chần chừ một lúc rồi sau đó cũng theo bạn đi. Nhưng vì cảm thấy mặc áo len và áo khoác vướng víu quá, lại càng không tiện khi chơi trốn tìm nên tôi chỉ mặc cho mình một chiếc áo phông dài tay mỏng và đi ra ngoài chơi với các bạn. Mới lúc đầu ra khỏi nhà cũng thấy lạnh nhưng vì chơi nhiều lại hay chạy nhảy nên tôi quên đi. Và về nhà tôi đã bị ốm.
	Khi vừa về đến nhà tôi đã thấy mình hơi đau đầu và vào giường chùm chăn nằm. Đến lúc mẹ về dường như không thấy tôi đâu liền chạy vào phòng tìm tôi. Thấy tôi đang nằm co ro nơi góc phòng, mẹ chạy lại và sờ chán tôi. Sau đó mặt mẹ liền biến sắc:
- Trinh con làm gì mà trán nóng thế này.
- Con xin lỗi mẹ nãy con đi chơi với bạn mà không mặc áo ấm. Mẹ ơi con đau đầu quá.
Thấy tôi nói vậy mẹ liền dịu dàng xoa đầu tôi
- Thôi con ở đây một lúc đợi mẹ nhé!
Tầm 15 phút sau mẹ quay lại phòng tôi và mang theo một bát cháo và một ít thuốc. Mẹ lau lại chân tay cho tôi rồi dỗ tôi uống thuốc và ăn cháo sau đó mẹ dỗ tôi ngủ. Thời gian cứ thế mà trôi qua. 	Cả đêm đấy mẹ thức trắng để ở bên cạnh trông tôi. Lúc thì mẹ sờ chán xem đã đỡ sốt chưa, lúc mẹ lại vắt khăn đắp lên cho tôi, lúc thì dỗ dành tôi ăn miếng cháo. Cứ như vậy mẹ đã thức cả đêm để lo cho tôi.
	Sáng hôm sau tỉnh dậy, tôi thấy mẹ nằm bên giường mình. Lúc này tôi cảm thấy đã đỡ hơn rất nhiều và mới có thể nhìn ngắm mẹ một cách rõ nhất. Trông mẹ lúc này không còn tươi tắn như mọi ngày mà như đã già đi vài tuổi. Tóc mẹ búi gọn lên và một vài sợi tóc lòa xòa trên gương mặt mẹ. Hai quầng mắt của mẹ thâm lại chắc là vì phải thức đêm trông tôi. Đôi môi mẹ không còn đỏ như trước mà tím tái lại vì lạnh. Nhìn mẹ tôi thấy ân hận vô cùng. Chỉ vì không nghe lời mẹ mà tôi đã để mình bị ốm làm mẹ phải khổ vì mình. Chắc chắn đêm qua tôi đau một thì mẹ đau mười. Mẹ lại bị đau lưng mà phải thức trông tôi. Tôi thương mẹ vô cùng. Thấy tôi khóc mẹ chợt tỉnh giấc và ôm tôi vào lòng:
- Con sao đấy, con lại đau đầu à?
- Không ạ con đỡ rồi mẹ ạ. Mẹ ơi con xin lỗi mẹ nhiều lắm.
- Thôi không sao là tốt rồi. Mẹ đỡ con dậy ăn cháo nhé? Lần sau phải nghe lời mẹ nhớ chưa?
- Vâng ạ. Con hứa con sẽ không bao giờ làm mẹ buồn nữa đâu.
Đó là kỉ niệm không vâng lời đáng nhớ nhất giữa tôi đối với mẹ. Sau lần ấy tôi đã luôn nghe lời mẹ và không bao giờ làm mẹ phải buồn vì mình nữa. Đây có lẽ là bài hoc đáng nhớ nhất mà tôi sẽ không thể nào quên được trong suốt cuộc đời. Qua câu chuyện trên tôi muốn khuyên các bạn hãy biết trân trọng và yêu quý mẹ, biết vâng lời, đừng bao giờ làm mẹ buồn để không phải hối hận như tôi trong câu chuyện trên nhé.
 III. RÚT KINH NGHIỆM:
- Giáo viên cần huống kĩ cho học sinh phần dàn ý chi tiết.
- Giáo viên cho học sinh viết bài, theo dõi kĩ năng viết văn tự sự.