Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 116: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

TIẾT 116: NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH) 
I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Tìm hiểu ví dụ 
a. Đọc ví dụ (SGK) 
b. Trả lời câu hỏi 
 - Vấn đề nghị luận: Những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật anh thanh niên trong 
“Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long. 
- Các luận điểm: anh thanh niên có những phẩm chất cao quý, đáng khâm phục; 
yêu đời, yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao; hiếu khách, quan tâm đến người 
khác; khiêm tốn, anh thanh niên đáng tin yêu, trân trọng. 
- Các câu mang luận điểm: 
 + Đoạn 1: câu 3, 4; 
 + Đoạn 2: câu 1; 
 + Đoạn 3: câu 2; 
 + Đoạn 4: câu 1; 
 + Đoạn 5: câu 3, 4. 
 => Thể hiện những nhận xét, đánh giá của người viết về nhân vật. 
c. Kết luận: Khái niệm 
Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, 
đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ 
thể. 
II. Ghi nhớ (SGK/63) 
III. Luyện tập: Học sinh làm phần luyện tập SGK trang 63 
TIẾT 117: CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN 
(HOẶC ĐOẠN TRÍCH) 
I. Đề bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Đề bài 
Đề 1: Suy nghĩ của em về truyên ngắn “ Làng” của nhà văn Kim Lân. 
Đề 2: Giá trị nhân đạo là giá trị lớn nhất trong “ Truyện Kiều” của nguyễn Du. 
Hãy phân tích để làm rõ. 
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận Thúy Kiều trong đoạn trích” Mã Giám Sinh mua 
Kiều” của Nguyễn Du. 
Đề 4: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn “Làng” của nhà văn 
Kim Lân. 
Đề 5: Nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua các đoạn trích “ Truyện Kiều” 
đã học. 
Đề 6: Đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua “ Chiếc lược ngà” của 
Nguyễn Quang Sáng. 
2. Nhận xét 
Đề 1: Nghị luận về toàn bộ tác phẩm ( giá trị ND và NT). 
 Đề 2: Nghị luận một giá trị nội dung của truyện. 
 Đề 3: Nghị luận một nhân vật trong truyện 
 Đề 4: Nghị luận về cốt truyện. 
 Đề 5: Nghị luận về một chi tiết nghệ thuật. 
 Đề 6: Nghị luận về chủ đề của truyện 
3. Kết luận 
* Có 2 kiểu đề: - Đề có mệnh đề: Yêu cầu nghị luận, Nội dung nghị luận 
- Không có mệnh đề: Nội dung nghị luận 
* Nội dung nghị luận: 
- Nghị luận về toàn bộ tác phẩm ( giá trị ND và NT). 
- Nghị luận một giá trị nội dung của truyện. 
- Nghị luận một nhân vật trong truyện 
- Nghị luận về cốt truyện. 
- Nghị luận về một chi tiết nghệ thuật. 
- Nghị luận về chủ đề của truyện 
* Sự khác nhau giữa “Suy nghĩ” và “Phân tích” 
- Suy nghĩ là xuất phát từ sự cảm, hiểu của mình để nhận xét đánh giá về tác 
phẩm 
- Phân tích là xuất phát từ tác phẩm ( cốt truyện, nhân vật, sự việc, tình 
tiết) để lập luận, sau đó nhận xét, đánh giá tác phẩm. 
II. Các bước làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn 
trích) 
1. Tìm hiểu đề và tìm ý 
2. Lập dàn bài 
a. Đặt vấn đề 
- Giới thiệu ngắn gọn tác giả, tác phẩm. 
- Giới thiệu nội dung đề yêu cầu phân tích 
- Trích câu đầu và câu cuối đoạn văn (nếu dề yêu cầu phân tích đoạn trích) 
b. Giải quyết vấn đề 
- Lần lượt triển khai các luận điểm, dùng lí lẽ (giải thích, phân tích, đánh 
giá) và dẫn chứng (câu văn, chi tiết, sự việc trong tác phẩm hoặc đoạn trích) 
làm rõ luận điểm. 
- Mỗi luận điểm phải hướng đến làm rõ yêu cầu của đề và giữa các luận 
điểm phải được liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức. 
- Đánh giá tổng hợp. 
c. Kết thúc vấn đề: Khẳng định lại vấn đề. 
3. Viết bài 
4. Đọc lại bài viết và sửa chữa 
III. Ghi nhớ (sgk trang 68) 
Bài tập về nhà: Học sinh làm phần luyện tập SGK trang 68