Ôn tập môn Ngữ văn Lớp 9 - Chủ đề 1: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Chủ đề 1
NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN (HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
Ôn: Làng (Kim Lân), Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long), Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng)
Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
LÝ THUYẾT
Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
Các bước làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích):
Tìm hiểu đề và tìm ý
Lập dàn bài
Viết bài
Đọc lại bài viết và sửa chữa
Dàn bài chung: Tùy theo yêu cầu đề bài cụ thể để xây dựng dàn bài chung về phân tích nhân vật, tình huống, nôi dung chủ đề của 1 tác phẩm (hoặc đoạn trích)
MỞ BÀI:
Giới thiệu tác giả, tác phẩm
Vấn đề nghị luận theo yêu cầu đề bài.
THÂN BÀI:
Tổng: Giới thiệu khái quát về tác phẩm (ngắn gọn)
Bối cảnh xã hội, hoàn cảnh sáng tác
Tóm tắt truyện
Chủ đề
Tình huống truyện
Phân: Làm rõ nội dung vấn đề nghị luận. 
Nêu các luận điểm chính về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm; có phân tích, chứng minh bằng các luận cứ tiêu biểu và xác thực. (phần chính)
Hợp: (ngắn gọn)
Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. 
(Có thể so sánh với các tác phẩm khác cùng chủ đề để làm nổi bật tác phẩm nghị luận)
Cảm nghĩ của bản thân về vấn đề nghị luận.
KẾT BÀI:
Nêu nhận định, đánh giá chung của mình về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích.
B.ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT
 Truyện ngắn “Làng” của Kim Lân gợi cho em những suy nghĩ gì về những chuyển biến mới trong tình cảm của người nông dân Việt Nam thời kháng chiến chống Pháp.
Dàn ý chung
I.Mở bài: 
-Giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm:  Kim Lân là nhà văn được mọi người biết đến là cây bút viết cho những người nông dân những năm kháng chiến chống Pháp cứu nước.
 -Nêu nhận định: Hình ảnh ông Hai được tác giả xây dựng trong bài là tượng trưng cho hình ảnh những người nông dân chân chất thật thà có tình yêu quê hương đất nước sâu nặng.
II. Thân bài:
a.Tổng : giới thiệu khái quát tác phẩm ( hoàn cảnh sáng tác, nội dung, tình huống) và giải thích nhận định
-Truyện ngắn "Làng" được viết trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp và đăng lần đầu trên tạp chí Văn nghệ năm 1948. 
-Truyện thể hiện thành công một tình cảm lớn lao của dân tộc, đó là tình yêu nước, thông qua một con người cụ thể, người nông dân với bản chất truyền thống cùng những chuyển biến mới trong tình cảm của họ vào thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
-Những chuyển biến tâm trạng : ông khoe làng, khi nghe tin làng theo giặc và đến khi nghe tin được cải chính. 
b. Phân:
Luận điểm 1: Tình yêu làng, một bản chất có tính truyền thống của người nông dân trong nhân vật ông Hai
-Ông Hai khoe làng, luôn tự hào về làng chợ Dầu
-Ông không đọc được chữ nhưng ham đi đọc thông tin về Cách mạng ở phòng đọc báo.
Luận điểm 2: Tình yêu làng gắn bó với tình yêu nước của ông Hai bộc lộ sâu sắc trong tâm lí ông khi nghe tin làng theo giặc.
-Khi ông ngồi ở quán nước, nghe thấy người ta nói làng ông Việt gian, ông như không tin vào chính tai mình, ông hỏi đi hỏi lại
-Ông cúi gằm mặt đi về trong sự xấu hổ tủi nhục
-Nằm suy nghĩ về bản thân, về ngôi làng, về những người tản cư làng mình liệu đã nghe tin này chưa, về lũ con còn nhỏ
-Cuộc sống của ông những tháng ngày về sau đó là chỗi ngày sống trong lo sợ, nghi ngờ và tủi nhục
-Trò chuyện với thằng út, khẳng định lòng mình trung thành với Đảng
Luận điểm 3: Khi tin làng được cải chính, ông vui sướng và tự hào về làng Chợ Dầu.: niềm vui sướng hạnh phúc tột cùng của ông Hai khi nghe tin nhà mình bị đốt.
c.Hợp: 
Đánh giá nhân vật: Tình cảm của ông Hai chính là biểu tượng tượng trưng cho tình yêu nước, quyết trung thành với Đảng của những người nông chân những năm khoáng chiến chống Pháp cứu nước. 
-Tình yêu làng gắn liền với tình yêu Tổ quốc. Đây chính là nhận thưc mới của người nông dân những năm kháng chiến chống Pháp mà đại diện là ông Hai.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật ông Hai
-Tình huống khá độc đáo là sự thử thách bên trong bộc lộ chiều sâu tâm trạng.
-Miêu tả cụ thể, gợi cảm qua các diễn biến nội tâm, ý nghĩ, cảm giác, hành vi, ngôn ngữ.
-Các hình thức trần thuật (độc thoại, đối thoại)
III. Kết bài: 
-Khẳng định vẻ đẹp nhân vật.
-Thành công của nhà văn khi xây dựng nhân vật ông Hai.
(HS làm bài TLV hoàn chỉnh và gửi bài cho giáo viên giảng dạy của lớp lấy điểm kiểm tra 1tiết- hk2)